25 maja 2016 r. w Lajosmizse odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika polskich pilotów z 1586 Polskiej Eskadry do Zadań Specjalnych, którzy zginęli podczas lotu z zaopatrzeniem dla powstańców walczącej Warszawy.

W sierpniu 1944 roku ich samolot został zestrzelony nad terytorium Węgier w rejonie Lajosmizse, a szczątki bohaterskiej załogi ( po latach ) na wieczny odpoczynek spoczęły na cmentarzu alianckim w Solymár k/ Budapesztu.

W tej nadzwyczaj podniosłej uroczystości udział wzięli ministrowie obrony Polski i Węgier panowie Antoni Macierewicz i István Simicskó, przedstawiciele Ambasady RP w Budapeszcie z ambasadorem Romanem Kowalskim, Andrzej Kunert sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie, przedstawiciele rządu węgierskiego, władz lokalnych z burmistrzem Lajosmizse Andrásem Basky, konsul honorowy RP w Segedynie dr Karol Biernacki, reprezentanci polskich i węgierskich sił zbrojnych, rzecznik narodowości polskiej w Zgromadzeniu Narodowym Węgier dr Csúcs Lászlóné Halina, przedstawiciele Polonii węgierskiej z proboszczem Polskiej Parafii Personalnej na Węgrzech ks. Krzysztofem Grzelakiem SChr. i przewodniczącą Ogólnokrajowego Samorządu Polskiego na Węgrzech dr Rónayné Słabą Ewą, a pomnik poświęcili polscy i węgierscy duchowni kościoła rzymsko-katolickiego i pastor kościoła reformackiego.

Minister Obrony Narodowej RP Antoni Macierewicz podziękował Węgrom za niezwykły dowód przyjaźni, solidarności i wspólnego losu czego przykładem jest odsłaniany w Lajosmizse pomnik przypominający o polskich lotnikach, który stoi w miejscu symbolicznym na placu Wolności w sąsiedztwie pomnika upamiętniającego bohaterów Węgierskiej Rewolucji 1956 roku.

Następnie odbył się Apel Pamięci, przeprowadzony przez kompanię honorową WP zgodnie z polskim ceremoniałem wojskowym . W uroczystości uczestniczyła asysta honorowa Wojska Węgierskiego.

To czwarty już taki pomnik odsłaniany na Węgrzech. Wcześniej powstały monumenty w Ruzsa, Szentes i Bácsbokod. Pomnik autorstwa węgierskiego artysty polskiego pochodzenia Marka Brzózki upamiętnia polską załogę samolotu brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych (Royal Air Force; RAF).

Przedsięwzięcie zostało zrealizowane dzięki staraniom Ambasady Polskiej w Budapeszcie, Konsulatu Honorowego RP w Segedynie, Samorządu miasta Lajosmizse, Samorządu Polskiego w Segedynie i podobnie jak w przypadku trzech poprzednich pomników przy nieocenionym wsparciu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie.

(b.)